Rynek w Augustowie

Rynek Zygmunta Augusta jest jednym z najważniejszych zabytków Augustowa. Stanowiący centralny punkt miasta, został wytyczony około 1550 roku, prawdopodobnie przez architekta i inżyniera Joba Praÿetfuessa, którego wraz z starostą knyszyńskim Piotrem Chwalczewskim skierowano do wytyczania osady na północnym brzegu rzeki Netty w połowie XVI wieku.

Według legendy, Augustów zawdzięcza swoje powstanie pierwszej schadzce Zygmunta Augusta i Barbary Radziwiłłówny. Dla upamiętnienia tego spotkania, młody król postanowił w jego miejscu założyć miasto. Jednak zgodnie z treścią podań historycznych, wzmianka o osadzie istniejącej na terenach dzisiejszego Augustowa pochodzi już z 1496 roku. Trzy dekady później, na skrzyżowaniu szlaków handlowych z Litwy i Białorusi do Prus, Warszawy i Krakowa, powstała karczma Mietha, która stała się zalążkiem późniejszego miasta. W maju 1557 roku Augustów otrzymał prawa miejskie od króla Zygmunta Augusta, od imienia którego pochodzi również nazwa miasta.

Sercem ówczesnego Augustowa był rozległy rynek główny, na wschód od którego wytyczono drugi rynek wołowy. Do prężnie rozwijającego się miasta ściągali polscy osadnicy, ludność pochodzenia litewskiego i ruskiego oraz rzemieślnicy, w tym piekarze, rzeźnicy, szewcy i kowale.

Rozkwit Augustowa został przerwany przez serię działań wojennych, które doprowadziły miasto do ruiny. Augustów ucierpiał między innymi podczas potopu szwedzkiego, a także w trakcie trzeciej wojny północnej, gdy stacjonujące tu wojska polskie, szwedzkie, rosyjskie, saskie i brandenburskie, oprócz zniszczeń, przyniosły też zarazę, która zdziesiątkowała miejscową ludność.

Poprawa nastąpiła dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku. Zajęte po trzecim rozbiorze Polski przez Prusaków miasto, w 1815 roku znalazło się w granicach kongresowego Królestwa Polskiego. Wtedy to Henryk Marconi, jeden z najwybitniejszych polskich architektów tego okresu, opracował projekt rozbudowy Augustowa, zaś w 1825 roku rozpoczęto prace nad Kanałem Augustowskim pod kierunkiem generała Ignacego Prądzyńskiego.

Rozkwitające na nowo miasto ponownie ucierpiało w czasie powstania listopadowego, a następnie I wojny światowej, po której podjęto się odbudowy Augustowa. W dwudziestoleciu międzywojennym zaczęło rozwijać się tu życie polityczne, gospodarcze i kulturalne oraz oświata. Miasto stało się też jednym z najsłynniejszych polskich kurortów, w którym odpoczywały elity polityczne i wojskowe. Wszystko zmienił jednak wybuch II wojny światowej. Mieszkańcy Augustowa cierpieli z powodu prześladowań zarówno ze strony radzieckiego, jak i niemieckiego okupanta, zaś miasto, w wyniku działań wojennych, zostało zniszczone w aż 70 proc.

Mimo tak burzliwej historii, w Augustowie zachował się XVI-wieczny układ przestrzenny rynku i ulic. Tuż po wojnie, miasto zaczęło dźwigać się z ruin, a w ramach odbudowy w Augustowie powstawały zakłady przemysłowe i ośrodki wypoczynkowe. W 1970 roku miasto uzyskało częściowe uprawnienia uzdrowiska, natomiast w 1993 roku - pełny status miejscowości uzdrowiskowej.

Współczesny Augustów jest atrakcyjnym i popularnym ośrodkiem turystycznym, którego jednym z najważniejszych zabytków jest Rynek Zygmunta Augusta. W sercu placu znajduje się założony w 1847 roku park, dawniej nazywany Ogrodem Saskim i Ogrodem Jagiellońskim, z kolumną Zygmunta Augusta oraz fontanną. Rynek otoczony jest ciągiem kamieniczek, wzniesionych na przestrzeni XIX i XX wieku. Najstarsza z nich, zbudowana w 1801 roku, w grudniu 1812 roku gościła Napoleona Bonaparte, wracającego z kampanii rosyjskiej do Francji.