Rynek Kościuszki w Białymstoku

Rynek Kościuszki w Białymstoku jest częścią zespołu architektonicznego, będącego swoistą wizytówką, a zarazem sercem miasta. Historia placu sięga 1753 roku, kiedy to po pożarze Białegostoku, Jan Klemens Branicki, ówczesny właściciel miasta, rozpoczął jego przebudowę.

Jednym z najważniejszych obiektów, znajdujących się przy Rynku Kościuszki, jest ratusz z wieżą zegarową, ukończony w 1761 roku. Co ciekawe, wzniesiony z fundacji Jana Klemensa Branickiego obiekt nigdy nie stał się siedzibą władz miasta. Pierwotnie pełnił funkcje handlowe, a jego wnętrza zajmowały kramy kupieckie, które w większości miały należeć do ludności żydowskiej. W 1939 roku Rosjanie zburzyli ratusz, jednak w latach 1954-1958 został on zrekonstruowany według projektu architekt Krystyny Chojnackiej. Obecnie w ratuszu mieści się siedziba Muzeum Podlaskiego.

Przy białostockim rynku znajduje się również cekhauz - hetmańska zbrojownia, wybudowana przez Jana Klemensa Branickiego w kształcie typowym dla XVIII-wiecznego dworku szlacheckiego. Choć obiekt, zgodnie ze swoją nazwą, miał być przeznaczony na zbrojownię, służył głównie jako magazyn sprzętu strażackiego. W lipcu 1944 roku cekhauz został zniszczony. Odbudowano go w latach 1953-1956 według projektu Zenona Filipczuka, nie oddając jednak jego pierwotnego wyglądu w znacznym stopniu. Teraz w dawnej zbrojowni mieści się Archiwum Państwowe.

Wśród najcenniejszych obiektów skupionych wokół Rynku Kościuszki wymienia się także dawną austerię, czyli karczmę, oraz zespół katedralny, składający się z neogotyckiej bazyliki z XX wieku, barokowej plebanii z 1761 roku oraz kościółka farnego, wzniesionego w XVII wieku. Kościółek, ufundowany przez Piotra Wiesiołowskiego Młodszego, jest najstarszym zachowanym zabytkiem murowanym w mieście.

Nie sposób też nie wspomnieć o zachodniej pierzei białostockiego rynku, uznawanej za najbardziej efektowną. Tworzą ją odbudowane po wojnie kamieniczki, przyciągające wzrok kolorowymi fasadami, w których mieszczą się galerie, kawiarnie oraz sklepy. Na elewacjach budynków, które ozdobiono dekoracjami wykonanymi techniką sgraffito, oprócz motywów roślinnych i zwierzęcych czy postaci muz, można zobaczyć również portrety ludzi zasłużonych dla Podlasia.