Pałac w Kamieniu Śląskim

Kamień Śląski to mała miejscowość w województwie opolskim, po raz pierwszy wzmiankowana na początku XII wieku. Do najważniejszych zabytków Kamienia Śląskiego, rozsławiających miejscowość wśród polskich i zagranicznych turystów, należy barokowy pałac, którego historia jest ściśle związana z kultem św. Jacka.

Jak głosi legenda, w 1183 roku w jednej z komnat dawnego zamku w Kamieniu Śląskim przyszedł na świat Jacek (Hiacynt) Odrowąż - dominikanin, misjonarz, kaznodzieja, późniejszy święty i chluba rodu Odrowążów, który znany był ze swojej pokory, łagodności, miłości i pobożności. Jacek Odrowąż zmarł w sierpniu 1257 roku w Krakowie, jednak pamięć o licznych dokonanych przez niego cudach była starannie pielęgnowana przez kamieniecką ludność. Kult Jacka Odrowąża w regionie jeszcze się nasilił, gdy w 1594 roku papież Klemens VIII wyniósł go do grona świętych.

Do miejsca narodzin świętego zaczęli przyjeżdżać pielgrzymi, natomiast historyczną komnatę, w której Jacek Odrowąż przyszedł na świat, przebudowano na kaplicę. W 1595 roku renesansowy dwór ze słynną komnatą stał się własnością Jana von Beessa, a następnie rodu Rokowyskich, którzy przekształcili ją w włoską willę. Około 1660 roku posiadłość trafiła w ręce Balcara Larischa - przedstawiciela znamienitego rodu szlacheckiego wywodzącego się z Irlandii, któremu Kamień Śląski zawdzięcza okres swojej największej świetności. Nowi właściciele przebudowali obiekt w barokowy pałac, a w jego wieży utworzyli kaplicę poświęconą św. Jackowi.

W 1779 roku po bezpotomnej śmierci Karola Ludwika von Larisch, panią w pałacu została wdowa Zofia, przedstawicielka rodu Strachwitzów, z inicjatywy której w kaplicy św. Jacka przeprowadzono prace renowacyjne. Zofia nie miała dzieci, więc swoje dobra przekazała bratu Ernestowi, jednak z zastrzeżeniem, by przekazał je temu dziecku z rodu, które będzie nosiło imię świętego patrona.

Zgodnie z wolą Zofii, w pierwszej połowie XIX wieku panowanie w Kamieniu Śląskim objął hrabia Hiacynt von Strachwitz. Nowi właściciele przebudowali pałac według projektu znanego wrocławskiego architekta Karla Lüdeckego, a z okazji 600-lecia urodzin św. Jacka - odrestaurowali również kaplicę.

Strachwitzowie mieszkali w Kamieniu Śląskim do końca II wojny światowej, w czasie której rezydencję częściowo przekształcono w szpital wojskowy. Jednak zbliżające się wojska Armii Czerwonej wymusiły ewakuację szpitala, pałac opuścili także przedstawiciele rodu von Strachwitz. Sowieci wkroczyli do Kamienia Śląskiego 22 stycznia 1945 roku, gdzie zastali urządzoną z przepychem posiadłość i bibliotekę wypełnioną po brzegi cennymi rękopisami. Do niedawna imponująca rezydencja została splądrowana i zniszczona, nie oszczędzono też kaplicy św. Jacka.

Po wojnie w zniszczonym, lecz wciąż nadającym się do zamieszkania pałacu, utworzono dom dziecka, zaś w 1958 roku na znajdujące się w pobliżu lotnisko wrócili Rosjanie. Majątek w Kamieniu Śląskim został zmilitaryzowany, a niegdysiejsze pałacowe komnaty przeznaczono na mieszkania dla wojska. Niestety w 1970 roku posiadłość została najpierw zniszczona, a następnie podpalona. W 1990 roku ruiny dawniej budzącej podziw rezydencji przekazano Diecezji Opolskiej.

Obecnie w odrestaurowanym pałacu mieści się sanktuarium św. Jacka oraz Centrum Kultury i Nauki Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego. Natomiast ostatniego właściciela pałacu, hrabiego Hiacynta, zgodnie z jego wolą pochowano na cmentarzu w Kamieniu Śląskim.